|
New Page 3
PERİYODİK ÇİZELGE ve BAZI ATOM ÖZELLİKLERİ
Periyodik tablonun tamamı temelde elementlerin
elektron dağılımıdır. Elementlerin atom yarı çapları, iyonlaşma enerjileri
ve elektron ilgileri gibi bazı özellikleri tabloda göz önünde tutulmuştur.
Elementlerin artan atom kütlelerine (atom numaraları)
göre sıralandıklarında bazı özellikler periyodik olarak tekrarlanmaktadır.
Periyodik özelliklerinden biri; bir elementin atom
kütlesinin katı haldeki yoğunluğuna bölünmesiyle elde edilen atom
hacimleridir. Buna mol hacmi denir. Avogadro sayısı kadar atomun kapsadığı
hacimdir.
Atom (mol ) hacmi (cm3/mol ) = mol kütlesi ( g/mol
) * 1/d (cm3/g )
Periyodik çizelge, benzer özellikteki elementleri
gruplar halinde bir araya getiren, elementlerin çizelge halinde
düzenlenmesidir. Benzer elementler düşey gruplar içine düşmekte ve
özellikler yukarıdan aşağıya doğru düzenli olarak değişmektedir.
Alkali metaller (I.A grubu) yüksek mol hacimlerine
sahip ve aşağıya inildikçe azalan düşük erime noktalarına sahiptir. +1
yükseltgenme basamağında olup NaCl, KCl, Csl, Li2O v.s. iyonik bileşikler
oluştururlar. Bir atomun bileşiklerinde verdiği yada aldığı elektron
sayısına yükseltgenme basamağı denir.
Wiliam Ramsey soygazları bulmuştur ve 0'ıncı grup
denmiştir. Bu grup halojen elementleri (grup VII A ) ile alkali metaller
arasında yer almaktadır.
İlk periyot sadece iki elementten oluşur; hidrojen ve
helyum. Sonraki iki periyot sekiz elementli; dördüncü ve beşinci periyotlar
on sekizer element; altıncı periyot otuz iki üyeli olup bunun on dört üyesi
altta yerleştirilmiştir ve (z=57) Lantanitler denir. Yedinci periyodun on
dört üyesi altta ve aktinitler olarak adlandırılır.
Her grupta elektron dağılımında benzerlik vardır.
1 A grubu (Alkali metaller): s orbitalinde tek
değerlik elektronuna sahiptir; yani ns1
7 A grubu (Halojenler): 7 değerlik elektronuna
sahiptir ve elektron dağılımı s2p5 dır.
8 A grubu (Soy gazlar): helyum (2 elektronlu)
dışındakiler hariç en dış tabakalarında 8 elektron bulundururlar (s2p6 )
s bloğu : 1A ve 2A gruplarını kapsar.
p bloğu : 3A, 4A, 5A, 6a, 7a ve 8A
d bloğu : 3B, 4B, 5B, 6B, 7B, 8B, 1B, 2B
f bloğu : lantanitler ve aktinitler
PERİYODİK CETVELİ KİM HAZIRLADI?
D. Mendeleev
Periyodik tablo, bilinen tüm elementleri belirli
bir düzene göre içeren ve incelemeyi kolaylaştıran bir sistemdir. İlk
olarak 1867 yılında J.A.R Newlands, elementleri artan atom kütlelerine
göre sıralamış ve bir elementin, kendisini izleyen sekizinci elemente
benzer özellikler gösterdiğini ifade eden "Oktavlar Yasası"nı ortaya
koymuştu.
Daha sonra 1869 yılında Dmitri Mendeleev, benzer
özellikler taşıyan elementleri arka arkaya dizdiğinde, atom kütlesine
dayanan bir tablo elde etmiş ve o zamanlar bilinmeyen bazı elementlerin
(skandiyum, galyum ve germanyum gibi) varlığını, hatta özelliklerini
tahmin edebilmişti.
Lothar Meyer isimli araştırmacı da, 1886 yılında,
Mendeleev'den bağımsız olarak, atom kütlelerine göre bir periyodik tablo
oluşturmuş ve "valans" kavramını ortaya atmıştı. (bkz. elektron
dizilimi)
Günümüzde kullandığımız tablo, yeni elementlerin
de yerleştirilebilmesine olanak tanıyan Mendeleev'in periyodik
tablosudur. Ancak ilk halinden farklı olarak, elementler atom kütlesine
değil, atom numarasına göre düzenlenmiştir. Buna göre periyodik tabloda,
soldan sağa ve yukarıdan aşağıya doğru atom numarası artar. Sıklıkla,
buna paralel olarak bağıl atom kütlesi de artış gösterir. Tablodaki
yatay sıralar "periyot" olarak adlandırılır. Bir elementin periyot
numarası, o elementin sahip olduğu elektronların bulunduğu en yüksek
enerji seviyesini gösterir.
D. Mendeleev
|
